“สิทธิเก็บกิน” เป็นสิทธิทางกฎหมายที่มีความสำคัญและเป็นประโยชน์อย่างมากสำหรับการลงทุนในภาคอสังหาริมทรัพย์ ซึ่งเมื่อใช้อย่างเหมาะสม จะเป็นการเปิดโอกาสให้การลงทุนอสังหาริมทรัพย์นั้นประสบความสำเร็จ
ภายใต้กฎหมายไทย “สิทธิเก็บกิน” หมายถึงสิทธิของบุคคลในการใช้ประโยชน์หรือได้รับผลประโยชน์จากอสังหาริมทรัพย์ของบุคคลอื่น โดยอาจไม่ต้องมีการจ่ายค่าเช่า ไม่ต้องมีการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ หรือแม้แต่มีการชดเชยใดๆ เมื่อเจ้าของอสังหาริมทรัพย์จดทะเบียนสิทธิเก็บกินให้แก่บุคคลใด บุคคลนั้นจะได้รับสิทธิบางอย่างตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ โดยเฉพาะสิทธิครอบครอง ใช้ และถือเอาซึ่งประโยชน์แห่งทรัพย์สินนั้น ยกเว้นสิทธิในการขายอสังหาริมทรัพย์ซึ่งยังคงเป็นของเจ้าของกรรมสิทธิ์แต่เพียงผู้เดียว
“สิทธิเก็บกิน” ให้ประโยชน์เกือบเต็มรูปแบบในการทำธุรกรรมอสังหาริมทรัพย์ และรวมถึงประโยชน์ต่อไปนี้
1. การส่งเสริมการโอนอสังหาริมทรัพย์: สามารถใช้สิทธิเก็บกินเป็นเงื่อนไขในการโอนอสังหาริมทรัพย์ได้ อาทิ พ่อแม่ที่ต้องการโอนที่ดินให้กับบุตรขณะยังมีชีวิตอยู่ แต่กังวลหากบุตรนำไปขายหรือทอดทิ้งละเลยไม่ดูแล พ่อแม่สามารถโอนอสังหาริมทรัพย์โดยใส่ชื่อของบุตร แต่ยังคงสิทธิเก็บกินไว้กับตนเอง เพื่อให้แน่ใจว่าตนยังสามารถใช้หรือได้รับประโยชน์จากอสังหาริมทรัพย์
2. ทางเลือกสำหรับบุคคลชาวต่างชาติ: เนื่องจากบุคคลชาวต่างชาติมีข้อจำกัดในการถือครองอสังหาริมทรัพย์ ดังนั้นแทนที่จะโอนกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์ให้กับชาวต่างชาติ เจ้าของอสังหาริมทรัพย์สามารถจดทะเบียนสิทธิเก็บกินถาวรให้กับบุคคลชาวต่างชาติ อันเป็นการอนุญาตให้ถือสิทธิที่คล้ายกับการเป็นเจ้าของในการใช้หรือได้รับประโยชน์จากอสังหาริมทรัพย์
3. เครื่องมือการวางแผนภาษี: สิทธิเก็บกินสามารถใช้เป็นกลยุทธ์สำหรับการกระจายภาษี โดยการลดอัตราภาษีผ่านการกระจายรายได้ อาทิ รายได้จากการเช่าที่สูงกระจายไปยังสมาชิกภายในครอบครัวหรือบุคคลอื่น ๆ ด้วยการจดทะเบียนสิทธิเก็บกินอันเป็นการช่วยลดภาระด้านภาษีโดยรวม
4. การหลีกเลี่ยงข้อจำกัดการโอน: ในกรณีที่รัฐบาลจำกัดระยะเวลาการโอนกรรมสิทธิ์ในที่ดินที่ให้กับผู้รับประโยชน์ การจดทะเบียนสิทธิเก็บกินสามารถหลีกเลี่ยงข้อจำกัดเหล่านี้ได้โดยไม่ถือเป็นการละเมิดกฎหมาย
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าการจดทะเบียนสิทธิเก็บกินจะมีข้อดีหลายประการ แต่ก็ก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ด้วยเช่นกัน ดังนั้นแนะนำให้จดทะเบียนสิทธิเก็บกินโดยกำหนดกรอบระยะเวลาการจดทะเบียนสิทธิเก็บกินให้สั้นลง และอาจขยายระยะเวลาสิทธิเก็บกินในภายหลังได้ หรือกำหนดเงื่อนไขในการยกเลิกสิทธิเก็บกินได้โดยง่าย เพื่อลดความเสี่ยงเหล่านี้
ในการจดทะเบียนสิทธิเก็บกินสามารถจดให้ได้สำหรับทุกคน แต่ด้วยเหตุผลด้านความปลอดภัย แนะนำให้จดทะเบียนสิทธิเก็บกินให้กับญาติหรือสมาชิกในครอบครัว
การสิ้นสุดของสิทธิเก็บกินสามารถเกิดขึ้นภายใต้เงื่อนไขหลายประการ อาทิ คู่สัญญาตกลงเลิกสัญญาสิทธิเก็บกิน ทรัพย์สินอันตกอยู่ในบังคับแห่งสิทธิเก็บกินนั้นสูญสลายไป หรือการเสียชีวิตของผู้ทรงสิทธิเก็บกิน