การได้มาซึ่งที่ดินหรือการทำธุรกรรมทางกฎหมายเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์ อาทิ ที่ดินหรืออาคาร จำเป็นต้องมีการจดทะเบียนกับเจ้าหน้าที่ผู้มีอำนาจเพื่อให้แน่ใจว่ากระบวนการจะเสร็จสิ้นสมบูรณ์ถูกต้องตามกฎหมาย การจดทะเบียนสิทธิและธุรกรรมทางกฎหมายเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์จะต้องเป็นไปตามประมวลกฎหมายที่ดินซึ่งกำหนดให้มีการเรียกเก็บค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนในรูปแบบเฉพาะและต้องเป็นไปตามกฎหมายที่กำหนดโดยระบุไว้ในประมวลกฎหมายที่ดินและข้อบังคับที่กำหนดโดยกระทรวง ซึ่งออกแบบมาเพื่ออำนวยความสะดวกในการเรียกเก็บค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนสิทธิและการทำธุรกรรมทางกฎหมาย
ในชีวิตประจำวัน โครงสร้างค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนที่ถูกต้องประกอบด้วยองค์ประกอบต่าง ๆ ดังนี้
1. การขาย การแลกเปลี่ยน และการโอน: ค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนสิทธิและการทำธุรกรรมทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับทุน อาทิ การขาย การแลกเปลี่ยน หรือการโอนที่ไม่ใช่ระหว่างบุพการี ผู้สืบสันดาน หรือคู่สมรส จะต้องเสียค่าธรรมเนียม 2% ตามราคาทุนที่ประเมิน
2. ค่าธรรมเนียมการลงทะเบียนการโอนมรดก: การโอนที่ระบุระหว่างระหว่างบุพการี ผู้สืบสันดาน หรือคู่สมรสจะต้องเสียค่าธรรมเนียม 1% อีกครั้งตามการประเมินราคาทุน เว้นแต่จะระบุไว้เป็นอย่างอื่น
3. ค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนจำนองหรือสิทธิพิเศษ: กำหนดไว้ที่ 1% ของจำนวนเงินจำนอง แต่จำกัดไว้ที่ 200,000 บาท เพื่อหลีกเลี่ยงค่าธรรมเนียมที่มากเกินไป
4. การจดทะเบียนการเช่า: มีค่าธรรมเนียม 1.1% สำหรับการจดทะเบียนสัญญาเช่า ซึ่งสะท้อนถึงความสัมพันธ์ระหว่างผู้เช่าและผู้ให้เช่า
นอกจากนี้ พระราชบัญญัติอาคาร พ.ศ. 2522 ยังกำหนดค่าธรรมเนียมเฉพาะสำหรับการจดทะเบียนสิทธิ์และธุรกรรมทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับอาคาร ซึ่งรวมถึง:
1. ค่าธรรมเนียม 2% ตามการประเมินเงินทุนสำหรับการจดทะเบียนสิทธิและการทำธุรกรรมทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับเงินทุน โดยมีค่าธรรมเนียมขั้นต่ำ 20 บาท
2. อัตราที่ลดลง 0.5% สำหรับการโอนมรดกหรือให้โดยเสน่หาระหว่างบุพการี ผู้สืบสันดาน หรือคู่สมรส อันเป็นการส่งเสริมการโอนทรัพย์สินภายในครอบครัว
3. สำหรับสัญญาเช่า ค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนจะคำนวณตามราคาการจำนองหรือสิทธิพิเศษที่ ๑% หรือโดยการประเมินค่าธรรมเนียมการเช่าตลอดระยะเวลาการเช่า เพื่อให้มั่นใจว่ามีการประเมินผลกระทบทางการเงินของสัญญาเช่าอย่างครอบคลุม สำหรับระยะเวลาสัญญาเช่าตลอดชีวิตการคำนวณจะขึ้นอยู่กับระยะเวลา 30 ปี ซึ่งอยู่ที่ 1% เช่นกัน
สำหรับคอนโดมิเนียม จะมีการเรียกเก็บค่าธรรมเนียมอัตราคงที่ 20 บาทสำหรับการจดทะเบียนสิทธิและการทำธุรกรรมทางกฎหมายแต่ละครั้งโดยไม่เกี่ยวข้องกับเงินทุน ช่วยลดความซับซ้อนของโครงสร้างค่าธรรมเนียมสำหรับอสังหาริมทรัพย์เหล่านี้
สุดท้ายนี้ ในกรณีพิเศษที่คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบเพื่อประโยชน์สาธารณะหรือความมั่นคงของชาติ ค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนโอนและค่าธรรมเนียมจดทะเบียนจำนองอาคารชุดอาจลดลงเหลือ ๐.๐๑% แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นในการอำนวยความสะดวกในการทำธุรกรรมอสังหาริมทรัพย์ภายใต้สถานการณ์เฉพาะ